Dieta ciężarnych nie jest łatwa. Wydaje się, że składa się w większości z zakazów i produktów niewskazanych. Nie licząc tego, jak częste są poranne mdłości, zachcianki na różne dziwne połączenia smakowe czy inne objawy. Czy w tym całym szaleństwie i burzy hormonów jest miejsce na poranną kawkę?
Kawa i jej dwie twarze
Kawa to nie tylko popularny (i pyszny) stymulant, ale także źródło wielu substancji, które wpływają pozytywnie na nasze zdrowie. Znajdziemy w niej polifenole, czyli związki, które mają działanie prozdrowotne, m.in. przeciwutleniające, przeciwzapalne, przeciwnowotworowe, przeciwcukrzycowe czy przeciwnadciśnieniowe. Za to kofeina, jako substancja psychoaktywna, wpływa na pobudzenie, zwiększenie czujności i wydajności. Dodatkowo, umiarkowane spożywanie kofeiny u dorosłych ma wpływ na zmniejszenie ryzyka zachorowania na choroby neurodegeneracyjne, układu krążenia, wątroby czy cukrzycę typu 2. Z drugiej strony, badania również wskazują, że spożywanie kofeiny przez kobietę w czasie ciąży zwiększa ryzyko jej przerwania, jak i powikłań. Jednak mechanizmy leżące u podstaw tych zaburzeń są nadal badane i nie są do końca zrozumiałe.
Kofeina w ciąży
Podczas ciąży, metabolizm kofeiny jest znacznie spowolniony. Oznacza to, że organizm potrzebuje więcej czasu na jej rozłożenie i wydalenie. Okres półtrwania kofeiny (czyli czas, w którym stężenie we krwi zmniejszy się do połowy wartości początkowej), wydłuża się stopniowo w czasie ciąży, nawet do 16 godzin. Jest to 3-4 razy dłużej niż przed zajściem w ciążę. Jednocześnie zdolność płodu czy noworodka do metabolizowania kofeiny jest bardzo ograniczona.
Kofeina łatwo się wchłania w organizmie matki i przenika przez łożysko do płynu owodniowego. Dla rozwijającego się płodu nie jest to substancja obojętna. Jego narządy nie są w pełni wykształcone i nie potrafią prawidłowo poradzić sobie z jej rozkładem. Dlatego czas metabolizmu kofeiny w organizmie płodu znacznie się wydłuża i negatywnie wpływa na jego rozwój. Liczne badania na zwierzętach wykazały, że kofeina może powodować wady wrodzone, przedwczesny poród, a także zwiększać ryzyko niskiej masy urodzeniowej. Nie przeprowadzono jednak żadnych rozstrzygających badań na ludziach.
Oprócz niekorzystnego wpływu na wyniki ciąży, spożywanie kofeiny w czasie ciąży może wpływać również na długoterminowy rozwój płodu i występowanie chorób u dzieci. Badania sugerują, że ekspozycja na wysokie dawki kofeiny podczas ciąży znacznie zwiększa ryzyko ostrej białaczki limfoblastycznej u dzieci. Nie wiadomo też dokładnie, jak wysokie dawki kofeiny w ciąży wpływają na problemy z zachowaniem, zdolności poznawcze i strukturę mózgu u dzieci w późniejszych latach.
A co na to zalecenia?
Brytyjski NHS, American College of Obstetricians and Gynecologists, the Dietary Guidelines for Americans oraz the European Food Safety Authority zgodnie określają bezpieczny dzienny poziom spożycia kofeiny dla kobiet w ciąży na 200 mg. Jak może pamiętacie, dla osób dorosłych, nie będących w ciąży, limit ten został określony na 400 mg kofeiny dziennie. Zatem ilość dla ciężarnych jest dwa razy mniejsza niż dla pozostałych dorosłych. A jak 200 mg kofeiny wygląda w praktyce? Taką ilość znajdziecie w około dwóch filiżankach kawy. Warto jednak pamiętać, że zawartość kofeiny różni się w zależności od rodzaju ziaren, sposobu palenia, parzenia oraz wielkości filiżanki. Dokładną rozpiskę znajdziecie w artykule „Kawowe limity” [https://haybcoffee.pl/kawowe-limity/].
Wielu ekspertów oraz wyniki ich badań sugerują jednak, że limity te powinny być zweryfikowane. Badania na zwierzętach oraz ludziach, dotyczące spożycia kofeiny podczas ciąży wskazują, że obecnie zalecana „bezpieczna” dawka kofeiny musi zostać ponownie oceniona, aby upewnić się, że nie ma ona żadnego negatywnego wpływu na rozwój płodu oraz dalsze konsekwencje zdrowotne u dzieci.
Jestem w ciąży i chcę się napić kawy - czy mogę?
Przede wszystkim warto przypomnieć, że wrażliwość na kofeinę jest wysoce zmienna i zależy od wielu indywidualnych cech. Podatność na jej działanie zależy też czy i ile kofeiny kobieta spożywała przed zajściem w ciążę. Jednak dotychczasowe zalecenia określają, że jej spożycie w czasie ciąży powinno być niższe w stosunku do rekomendowanych ilości dla pozostałych osób dorosłych.
Pomimo, że skupiamy się tu głównie na kawie (bo to miłość do niej nas tutaj zgromadziła), warto pamiętać, że kofeina znajduje się również w herbacie, czekoladzie, energetykach czy niektórych napojach gazowanych. Może i nie są one (zazwyczaj) aż tak bogate w kofeinę jak kawa, to jednak też zaliczają się do naszego dziennego limitu. Dlatego właśnie lepiej uważać, ile kawy spożywamy i nie przesadzać z jej ilością, bo konsekwencje mogą być bardzo negatywne. Jeśli jednak nie umiesz z niej zrezygnować i uwielbiasz jej smak, warto zainwestować w kawę bezkofeinową. Nie jest ona całkowicie pozbawiona tej substancji, jednak ilości w niej zawarte są bardzo niskie. Pamiętaj też, żeby wszystkie obawy i pytania omówić z lekarzem prowadzącym twoją ciążę.
Bibliografia
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/34318489/
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/31818639/
